درمان‌های پرتودرمانی (رادیوتراپی)

پرتودرمانی، درمان سرطان با استفاده از تابش یونیزان می باشد. این کار بسته به ماهیت سرطان شما می تواند به روش های مختلفی انجام شود. متداول‌ترین روشی که استفاده می‌شود، پرتودرمانی خارجی (از دستگاهی خارج از بدن) نام دارد که تابش را به سمت تومور شما هدایت می‌کند.

اگرچه این تابش بر سلول های سرطانی و طبیعی تأثیر می گذارد، اما تأثیر بیشتری بر سلول های سرطانی دارد. در رادیوتراپی با هدف درمان کامل، بالاترین دوز ممکن پرتو را به ناحیه سرطانی (در محدوده ایمن) می دهد تا تمام سلول های سرطانی را از بین ببرد. گاهی اوقات از دوزهای کوچکتر استفاده می شود، جایی که هدف کاهش اندازه تومور و یا تسکین علائم است.

پزشک متخصص سرطان که به عنوان رادیوانکولوژیست شناخته می شود، درمان شما را که توسط فیزیسیست ها و کارشناسان رادیوتراپی انجام می شود، برنامه ریزی و نظارت خواهد کرد. علاوه بر این، تیم مراقبت از شما بر اساس نیازهای شما در طول درمان ممکن است شامل پرستاران، دستیاران مراقبت های بهداشتی، پرستاران متخصص، مشاوران و متخصصان تغذیه باشد.

هر دوره پرتودرمانی متناسب با نیازهای خاص فردی که آن را دریافت می کند طراحی شده است، بنابراین معمولاً از شما خواسته می شود که برای برنامه ریزی دوره درمانی خود به مرکز درمانی مراجعه کنید. انکولوژیست پرتودرمانی و فیزیسیست این کار را انجام خواهند داد (همراه با اشعه ایکس و اسکن، با استفاده از سیستم طراحی درمان جهت شبیه سازی درمان). پوست شما با ماژیک های رنگی مشخص می شود تا مشخص شود که کدام ناحیه از بدن درمان خواهد شد. این علائم به کارشناسان رادیوتراپی این امکان را می دهد که در هر جلسه درمانی دقیقاً ناحیه مناسب را شناسایی کنند. اگر ماسک سر برای شما ساخته شده باشد، علائم به جای پوست، روی ماسک گذاشته می شود. اگر در حال انجام پرتودرمانی برای دهان و یا گلو هستید، در این مرحله به ارزیابی دندانپزشکی نیاز خواهید داشت، زیرا ممکن است قبل از شروع پرتودرمانی، به درمان دندانپزشکی نیز نیاز داشته باشید.

اگر بتوانید برای درمان به بیمارستان بروید، معمولاً نیازی به پذیرش در طول دوره نیست. اکثر افراد به صورت سرپایی درمان می شوند، اما رادیوانکولوژیست شما به شما خواهد گفت که آیا بهتر است شما بستری شوید یا خیر.

در طول دوره درمان، بسته به قسمتی از بدن که تحت درمان است، ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون و یا آزمایش ادرار گاه به گاه داشته باشید. برخی از افراد نیز در طول دوره درمان خود به تصویربرداری برداری با اشعه ایکس و یا سایر اسکن ها نیاز دارند که این بخشی از روال درمان است و جای نگرانی ندارد.

پرتودرمانی با استفاده از دستگاهی به نام شتاب دهنده خطی (LINAC) انجام می شود. برای دریافت پرتودرمانی، روی یک تخت زیر دستگاه دراز می‌کشید و از شما خواسته می‌شود در طول درمان بی‌حرکت بمانید.

خیر. درمان کاملاً بدون درد است. تابش را نمی توان در حین دریافت آن دید یا احساس کرد.

خیر هیچ امکانی برای این کار وجود ندارد.

رادیوانکولوژیست، دوره درمان را زمانی به شما می گوید که درمان مناسب برای شما تصمیم گیری شود. یک دوره می تواند برای هر چیزی از یک درمان تک جلسه ای تا پنج جلسه در هفته به مدت شش هفته بسته به عوامل مختلفی مانند بخشی از بدن شما که تحت درمان است، طول بکشد. اکثر درمان ها روزانه بین شنبه و چهارشنبه انجام می شود.

این زمان از ماشینی به ماشین دیگر متفاوت است. برخی از ماشین‌ها با سرعت بیشتری نسبت به سایرین کار می‌کنند و این به برنامه‌ای که برای شما انجام شده است نیز بستگی دارد. طول یک جلسه درمان می تواند از پنج دقیقه تا پانزده دقیقه باشد. گاهی اوقات یک جلسه ممکن است بیشتر طول بکشد که به صورت فردی توضیح داده می شود. هنگامی که برای اولین جلسه درمان خود می آیید، کارشناس رادیوتراپی به شما می گوید که هر جلسه چقدر طول می کشد.

اگر احساس می‌کنید می‌خواهید به کار خود ادامه دهید، تا زمانی که متخصص انکولوژی شما تشخیص ندهد، می توانید به کار عادی روزانه خود ادامه دهید.

عوارض جانبی فوری درمان ظرف یک یا دو هفته پس از پایان دوره شروع به کاهش می‌کنند. به دلیل نحوه عملکرد پرتودرمانی، معمولاً تا چند هفته پس از آخرین جلسه درمانی، اثرات مثبت کامل دوره درمان محسوس نیست.

پس از درمان، مجدداً در بیمارستان یا مطبی که ابتدا مراجعه کرده‌اید ویزیت خواهید شد یا به پزشک خانواده‌تان ارجاع داده می‌شوید. اولین پیگیری اغلب حدود 4 تا 6 هفته پس از اتمام دوره است و این قرار، قبل از اتمام دوره درمان، با شما در میان گذاشته می شود. با این حال، ترتیبات پیگیری می تواند از فردی به فرد دیگر و از مرکزی به مرکز متفاوت باشد. رادیوانکولوژیست شما به شما توضیح می دهد که چگونه و کجا قرار ملاقات های بعدی شما ترتیب داده می شود.

درمان پرتودرمانی با نهایت دقت برنامه ریزی و ارائه می شود، اما گاهی اوقات قسمت های حساس بدن آسیب می بینند. این به این دلیل است که برای درمان موثر سرطان، گاهی اوقات لازم است از دوزهای بالای پرتو، نزدیک به محدودیت هایی که بافت های طبیعی می توانند تحمل کنند، استفاده شود. روده، مثانه و سیستم عصبی بسیار حساس هستند، اما سایر قسمت های بدن ممکن است دچار تغییرات طولانی مدت شوند.

اگر پرتودرمانی با هدف از بین بردن سلول های سرطانی خود انجام می دهید، حدود 5 درصد احتمال بروز عوارض جانبی وجود دارد که ممکن است سبک زندگی شما را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، مهم است که این عوارض را در برابر خطرات بالقوه بسیار بالاتر برای زندگی خود، از بدتر شدن یا عود سرطان بدون درمان، مقایسه کنید. از سوی دیگر، اگر برای کوچک کردن تومور و یا تسکین علائم، پرتودرمانی می‌کنید، بعید است که دوزهای بسیار پایین‌تر پرتو مورد استفاده، باعث آسیب دائمی شوند.

اگر درمان پرتودرمانی شامل غدد جنسی (تخمدان در زنان، بیضه در مردان) باشد، این امر بر باروری و عملکرد هورمون ها تأثیر می گذارد. مهم است که قبل از شروع درمان، این موضوع را با انکولوژیست خود در میان بگذارید.

اگر در هر زمانی در آینده مشکلی دارید که احساس می کنید ممکن است با پرتودرمانی شما مرتبط باشد، در تماس با انکولوژیست یا پزشک عمومی خود تردید نکنید. اگر خطرات یا مشکلات خاصی در مورد شما وجود داشته باشد، انکولوژیست شما این موضوع را با شما در میان خواهد گذاشت. به خاطر داشته باشید که پرتودرمانی به شما پیشنهاد می‌شود زیرا فواید آن بسیار بیشتر از خطرات آن است.

تا آنجا که ممکن است در طول درمان خود سعی کنید یک زندگی عادی داشته باشید – سعی کنید پرتودرمانی را به عنوان یک وقفه در برنامه روزانه خود در نظر بگیرید.

بایدها و نبایدهای درمان

پرتودرمانی یک درمان موضعی است، به این معنی که هر گونه عارضه جانبی به بخشی از بدن که تحت درمان است بستگی دارد. اگرچه بسیاری از افراد عوارض جانبی کمی دارند، اما واکنش هر فردی متفاوت است و در طول درمان ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را تجربه کنید:

بیماری: بسته به قسمتی از بدن که تحت درمان است، ممکن است در طول دوره درمان احساس تهوع یا بیماری داشته باشید. این اتفاق برای همه نمی افتد. اگر احساس بیماری می‌کنید، لطفاً به رادیوتراپیست یا پرستار خود اطلاع دهید زیرا با قرص یا رژیم غذایی قابل کنترل است.

اسهال: باز هم بسته به قسمتی از بدن که تحت درمان است، ممکن است مقداری اسهال را تجربه کنید. اگر این اتفاق برای شما افتاد، لطفاً به رادیوتراپیست یا پرستار خود اطلاع دهید زیرا ممکن است به داروهای تسکین دهنده اسهال نیاز داشته باشید. متخصص تغذیه نیز خوشحال خواهد شد که شما را راهنمایی کند و در صورت لزوم در یک برنامه غذایی به شما کمک کند.

دفعات دفع ادرار: اگر تحت درمان زیر شکم و لگن خود هستید، ممکن است متوجه شوید که دفع ادرار بیشتر است و ممکن است هنگام انجام این کار احساس ناراحتی کنید. نوشیدن مایعات اضافی به شما کمک می کند، اما سعی کنید از الکل، چای و قهوه خودداری کنید زیرا می تواند مثانه شما را تحریک کند. اگر این اتفاق برای شما افتاد، لطفاً به پزشک معالج خود اطلاع دهید تا ادرار شما برای هر گونه عفونت آزمایش شود، که سپس با داروهای مناسب درمان می شود.

درد دهان و گلو: این تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که در حال درمان این قسمت از بدن خود باشید. اگر این احتمال وجود دارد که مشکلی باشد، پرتودرمانگر یا پرستار شما نحوه مراقبت از دهان و گلو را توضیح می دهد یا در مورد مشکلات جویدن و بلع به شما توصیه می کند. این تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که در حال درمان این ناحیه باشید. اگر احتمال دارد مشکلی باشد، رادیوتراپیست یا پرستار به شما توضیح می دهد که چگونه در طول درمان از دهان و گلوی خود مراقبت کنید.

ریزش مو: ریزش مو فقط در جایی اتفاق می افتد که تحت درمان باشد. به عنوان مثال، شما فقط در صورتی که سرتان تحت درمان باشد، موهای سرتان را از دست خواهید داد، و اگر سینه شما تحت درمان باشد، فقط موهای سینه خود را از دست خواهید داد. اینکه دوباره رشد کند یا نه بستگی به میزان تشعشع دارد. انکولوژیست شما توضیح خواهد داد که این برای شما چه معنایی دارد. اگر انتظار می رود موهای شما دوباره رشد کند، این اتفاق باید در عرض چند ماه پس از پایان درمان رخ دهد.